တနီဇာကီရဲ့ “မီကီအိုက ညီအစ္မမ်ား” ဝတၳဳကို ရုပ္ရွင္အျဖစ္ (၃) ၾကိမ္ ၊ ဇာတ္လမ္းတြဲအျဖစ္ (၅) ၾကိမ္ စုစုေပါင္း ၈ ၾကိမ္တိတိ ရိုက္ကူးခဲ့ၾကပါသည္ ။ ထိုအထဲကမွ အထင္ရွားဆံုးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ေဝဖန္ေရးဆရာတို႔ အသိအမွတ္ အျပဳခံရဆံုးမွာ ၁၉၈၃ မွာ Kon Ichikawa ( သူ႕ရဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ရုပ္ရွင္တစ္ကားမွာ ဗမာျပည္ေနာက္ခံ ဗမာ့ေစာင္း Burmese Harp ျဖစ္ပါသည္) ရိုက္ကူးခဲ့တဲ့ ရုပ္ရွင္ျဖစ္ပါ၏ ။ ယခုေခတ္ပိုင္းမွာ ရွားပါးေနျပီျဖစ္တဲ့ သည္ရုပ္ရွင္ကို ယခုလဆန္းပိုင္းမၾကာေသးမွီက Criterion Collections မွ blu-ray အျဖစ္ ျပန္လည္ထုတ္ေဝ ပါသည္ ။
ဒါရိုက္တာ အီခ်ီကာဝ ဟာ သည္ဝတၳဳၾကီးကို စတင္ထုတ္ေဝခ်ိန္ ၁၉၄၀ ခုနစ္ခန္႔ကတည္းက ရုပ္ရွင္အျဖစ္ ရိုက္ကူးလိုခဲ့့ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ပထမဆံုးအၾကိမ္ အျဖစ္ ၁၉၅၀မွာ အျခားသူတစ္ဦးက ရိုက္ကူးခဲ့တာမို႔ သူ႔ရည္ရြယ္ခ်က္ ပ်က္ခဲ့ရပါ၏ ။ ဒါ့အျပင္ ဒုတိယအၾကိမ္အျဖစ္ ၁၉၅၉ မွာထပ္မံရိုက္ကူး ျပန္တာမို႔ ၁၉၈၀ျပည့္လြန္မွသာ အီခ်ီကာဝရဲ့ အိမ္မက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့တယ္ ေျပာရပါမည္။ သည္ဇာတ္ကားဟာ ေငြကုန္ေၾကးၾကမ်ားလွျပီး တခမ္းတနားရိုက္ကူးခဲ့တာမို႔ ထုတ္လုပ္ေရး Toho Company ရဲ့ ႏွစ္(၅၀) ျပည့္အထိမ္းအမွတ္အေနျဖင့္ ၁၉၈၃ မွာ ရံုတင္ျပသခဲ့ပါသည္ ။
အီခ်ီကာဝဟာ တနီဇာကီရဲ့ အျခားထင္ရွားတဲ့ ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ျဖစ္တဲ့ The Key (1959) အပါအဝင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ ထင္ရွားတဲ့ စာေပဂႏၱဝင္လက္ရာမ်ားကို မွီျငမ္းရိုက္ကူးေလ့ ရွိသူသာမက ၊ သည္ မီကိုအိုက ညီအစ္မမ်ား ဝတၳဳေနာက္ခံ အိုဆာကာ ျမိဳ႕မွာ ၾကီးျပင္းခဲ့သူျဖစ္လို႔ သည္ရုပ္ရွင္အေပၚ အာရံုစိုက္ျပီး ၾကိဳးပမ္းခဲ့မႈဟာ ေျပာစမတ္ျပဳစရာျဖစ္ခဲ့ပါ၏ ။ သို႔တိုင္ေအာင္ ရုပ္ရွင္စတင္ ရိုက္ကူးခ်ိန္ ၁၉၈၁ - ၈၂ မွာ ဒါရိုက္တာဟာ အသက္ ၆၈ ႏွစ္ေက်ာ္ေနပါျပီ ၊ ဒါ့အျပင္ သူတစ္ေလွ်ာက္လံုး လက္တြဲခဲ့တဲ့ ဇနီးသည္လည္းျဖစ္တဲ့ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာမဟာ သည္ဇာတ္ကားအတြက္ျပင္ဆင္ေနတုန္းမွာ ဆံုးပါသြားခဲ့ပါသည္။ သည္လိုု အခက္အခဲမ်ိဳးမ်ိဳး ၾကားမွ ဒါရိုက္တာၾကီး၏ ကာလရွည္ၾကာတဲ့ အိပ္မက္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ႏိုင္ျခင္းျဖစ္ပါ ၏ ။
က်ေတာ္တို႔ လက္ခံထားၾကသည့္အတိုင္း စာေပနဲ႔ ရုပ္ရွင္တို႕ရဲ့ အႏုပညာေနာက္ခံႏွင့္ ပရိတ္သတ္ဟာ မတူညီပါ ။ သည္အတြက္ေၾကာင့္လည္းပဲ နာမည္ၾကီး ဝတၳဳေတြကို ရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးၾကရာမွာ ေဝဖန္ေရးဆရာေတြ အဖို႔ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ေရးကြက္ရလာၾကျခင္းပဲ ျဖစ္ပါသည္ ။ ေခတ္တိုင္းေခတ္တိုင္းမွာ ကမၻာအရပ္ရပ္က ဂႏၱဝင္ ဝတၳဳၾကီးမ်ားကို ရုပ္ရွင္မ်ားအျဖစ္ အသက္သြင္းၾကတာကို က်ေတာ္ကို မရိုးႏိုင္ေတြ႔ေနၾကရျမဲျဖစ္ပါသည္ ။ အဲသည္လို အခါတိုင္းမွာလည္း ဝတၳဳကိုမမွီပါဘူး ဆိုတဲ့ အသံေတြကို ၾကားေနတတ္စျမဲျဖစ္ပါ၏ ။ အမွန္ကေတာ့ ထိုႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္မ်ိဳးသည္ ေလးနက္မႈကင္းလွေသာ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္မ်ိဳးပင္ျဖစ္ပါသည္ ။ ဝတၳဳကို ႏွစ္သက္လြန္း၍ ထိုထဲကအတိုင္း မခၽြမ္းမခ်န္ ၾကည့္လိုသူသည္ မွွီျငမ္းထားသည့္ မည္သည့္ရုပ္ရွင္ကားကိုမွ စံုစမ္းေနစရာမလိုပါ ။ ကိုယ္တိုင္ စိတ္ကူးယဥ္ၾကည့္တတ္ဖို႕သာ သူ႕အတြက္တတ္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္ ။ သူ၏ ေတာင့္တခ်က္သည့္ မည္မွ် ေတာ္သည့္ ဒါရိုက္တာ၏လက္တြင္မွ အေကာင္းအထည္ေပၚႏိုင္မည္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ပင္ ။
အဲသည္လို ခံယူခ်က္မ်ိဳးနဲ႔ ဝတၳဳဖတ္ျပီးျပီးခ်င္း သည္ရုပ္ရွင္ကို က်ေတာ္ၾကည့္ျဖစ္ခဲ့သည္ ။ အမွန္ေျပာရလွ်င္ ၾကည့္ဖူးသမွ် ရုပ္ရွင္ကားေတြထဲမွာ အျမင္အလွဆံုး ဇာတ္ကားတစ္ကားလို႔ ေျပာရပါမည္ ။ ခ်ယ္ရီပန္းရံုမ်ား၏ လွပေသာဖြဲ႔တည္မႈ ၊ ပြင့္ဖတ္မ်ားသဖြယ္ အသားအရည္ရွင္ ညီအစ္မေလးေဖာ္ႏွင့္ ဝတ္ဆင္ၾကသည့္ ဆန္းသစ္ေသာ ကီမိုႏိုမ်ားသည္ ၾကည့္သူကို အင္မတန္ပင္ စြဲေဆာင္ႏိုင္ၾကပါ၏ ။ ဒါ့အျပင္ ဝတၳဳတဲမွာ အေသအခ်ာေဖာ္ျပမထားတဲ့ မီကီအိုကမိသားစု၏ စီးပြားေရးကုိ ပိုးသားကီမိုႏို ရက္လုပ္သည့္စီးပြားေရးလို႔ တင္ျပခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဒါရိုတ္တာအတြက္ ကီမိုႏိုအဆင္ဆန္းမ်ိဳးစံုကို ခင္းက်င္းခြင့္ရရွိခဲ့ပါသည္ ။ ၁၉၈၃ ခု ရုပ္ရွင္ရံုတင္ျပသခ်ိန္တုန္းက သည္ရုပ္ရွင္အခန္းတစ္ခန္းခ်င္းဆီမွ ဇာတ္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးခ်င္းဆီ၏ ပိုးထည္ကီမိုႏိုတစ္စံုခ်င္းစီဟာ သည္ဘက္ေခတ္ ကားသစ္တစ္စီးစာေလာက္ တန္ဖိုးရွိတယ္လို႔ အေျပာထြက္ၾကသည့္တိုင္ အဝတ္အစားကို အေလးထားရိုက္ကူးခဲ့ပါသည္ ။
သည္အခ်က္ကို အေလးထားေျပာရျခင္းေၾကာင့္ ရုပ္ရွင္ဟာ မ်က္စိပေဒသာျဖစ္စရာသက္သက္ရယ္လို႔ ဆိုလိုတာေတာ့မဟုတ္ပါ ။ ဝတၳဳရဲ့ ဇာတ္လမ္းဇာတ္ကြက္မ်ားကို အထင္းသားမွတ္မိေစတဲ့ အခန္းေတြပါေပမယ့္ ဒါရိုက္တာဟာ ဇာတ္ကို သူ႔ရဲ့လုပ္ပိုင္ခြင့္အတိုင္း ေျပာင္းပစ္ခဲ့ပါသည္။ သည္လိုအခြင့္အေရးအရ စာမ်က္ႏွာ ၅၃၀ ေက်ာ္ထူထဲျပီး ၅ ႏွစ္တာဇာတ္ေၾကာင္းရွိတဲ့ ဝတၳဳၾကီးကို ျပသာခ်ိန္ ၂နာရီသာသာၾကာတဲ့ ဇာတ္သေဘာအရ တစ္ႏွစ္တာသာ ရွိေတာ့သည္အထိ ေျပာင္းလဲျပလိုက္ပါသည္ ။ သည္လို မွီျငမ္းတဲ့ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားမွာ ေတြ႔ၾကရစျမဲျဖစ္သည့္ အတိုင္း မူရင္းဝတၳဳထဲက ဇာတ္ေကာင္ေတြဟာ အထဲကထက္ နားလည္းရပိုလြယ္လာတတ္ျပီး တစ္ဖက္ျမင္ရုပ္ေသဆန္လာတတ္ၾကပါ၏ ။ သည္လိုအေျခအေနရဲ့ အဆိုးဆံုးအဆင့္ကေတာ့ ဝတၳဳႏွင့္ ရုပ္ရွင္ ဇာတ္ေကာင္ႏွစ္ေကာင္သည္ မမွတ္မိႏိုင္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ ေျပာင္းလဲသြားၾကျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္ ။
သည္လိုအေျပာင္းအလဲမ်ိဳးကို ယခုရုပ္ရွင္မွာေတြ႔ၾကရမွာပါ ။ အထူးသျဖင့္ တတိယညီမျဖစ္သူ ယူကီကို (Yukiko) ႏွင့္ (ဒုတိယအစ္မ၏ခင္ပြန္း) ခဲအိုျဖစ္သူ တီႏိုဆူကီ (Teinosuke) တို႔ရဲ့ ဆက္ဆံေရးပါပဲ ။ ဝတၳဳတဲက သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ဆက္ဆံေရးဟာ သီးသန္႔ဆန္ဆန္ပင္ျဖစ္ေသာလည္း ရုပ္ရွင္မွာေတာ့ ဆြတ္ပ်ံ႕ဖြယ္တြယ္ညိမႈ တစ္ခု အျဖစ္ေတြ႔ရပါသည္ ။ သည္ဇာတ္ကြက္အတြက္ေၾကာင့္ ပရိသတ္မွာ ထူးျခားသည့္ လြမ္းေမာဖြယ္ရသ တစ္ခုကုိ တိတိပပ ခံစားလိုက္ရေၾကာင္းေတာ့ ဝန္ခံရပါမည္ ။ သို႔ေပမယ့္ ဝတၳဳမွာ တည္ၾကည္တဲ့အိမ္ေထာင္ရွင္ ေယာက်္ားတစ္ေယာက္အျဖစ္ က်ေတာ္သိခဲ့ရတဲ့ တီႏိုဆူကီ ရဲ့ ပံုရိပ္ဟာ သည္ရုပ္ရွင္မွာ ရွာမရခဲ့ပါ ။ ဝတၳဳႏွင့္ ရုပ္ရွင္၏ တူညီေသာတင္ျပခ်က္ကေတာ့ အဓိကဇာတ္ေကာင္ ယူကီကိုအေၾကာင္းပင္ျဖစ္ပါ၏ ။ ယင္းတူညီမႈမွာလည္း တကယ္ေတာ့ သူမ၏ ခံစားခ်က္တစ္စံုတရာကိုမွ် ဖတ္ရႈသူ ၊ ၾကည့္ရႈသူကို ေပးမသိေစျခင္းပင္ျဖစ္သည္ ။
သည္ေျပာင္းလဲမႈ ဒဏ္ကိုခံရသည့္ အျခား ဇာတ္ေကာင္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ညီမအငယ္ဆံုး ေခးကို (Taeko) ပင္ျဖစ္ပါသည္ ။ ဝတၳဳတစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ သူမကို စိတ္အလိုလိုက္သူ ၊ ေပၚပင္လိုက္၍ပစၥည္းမက္သူ ၊ ေသြးေအးစြာ ဖ်ားေယာင္းႏိုင္သူ ၊ မိမိကိုယ့္ကိုယ္ဖ်က္ဆီးတတ္သူ တစ္နည္းအားျဖင့္ စိတ္ဓာတ္ျပတ္သားသူ တစ္ေယာက္အျဖစ္ေတြ႔ရပါသည္ ။ အီခ်ီကာဝ ဟာ ေခးကိုရဲ့ ဇာတ္ကိုမူရင္းျဖစ္စဥ္အတိုင္း ရိုက္ျပခဲ့ေပမယ့္ သူ႔ရဲ့ ေခးကိုဟာ အျပစ္ကင္းလြန္းေနသူျဖစ္ေနပါသည္ ။ သူဟာ စိတ္ကူးယဥ္တတ္သည့္ မိန္းမပ်ိဳသက္သက္ ၊ အစ္မမ်ားအေပၚ အရြဲ႔တိုက္ ႏြဲ႔ဆိုးဆိုးသူသက္သက္အျဖစ္သာ ေတြ႔ရပါေတာ့၏ ။
ဒါ့အျပင္ ဇာတ္ရဲ့အေရးၾကီးတဲ့ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အစ္မအၾကီးဆံုးမိသားစု တိုက်ဳိသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရမႈဟာ ဝတၳဳရဲ့ အစပိုင္း သံုးပံုတစ္ပံုမွာေတြ႔ရေပမယ့္ ရုပ္ရွင္ထဲမွာတာ့ ဒါဟာ ဇာတ္သိမ္းခန္းျဖစ္ေနပါသည္ ။ ဒါ့အျပင္ အေရးၾကီးသည့္အခ်က္တစ္ခုအေနျဖင့္ နီးကပ္လာတဲ့ ဒုတိယကမၻာစစ္ စစ္ၾကိဳကာလ အေျခအေနေတြကို ရုပ္ရွင္ထဲမွာ လံုးဝမေတြ႔ရျခင္းပါ ။ တစ္ခန္းမွာသာ စစ္သားေတြ ခ်ီတတ္ၾကတဲ့ အေၾကာင္းအရိပ္အမြတ္ေျပာသြားတာသာ ေတြ႔ရ၏ ။
ဘယ္လုိပဲဆိုဆို အီခ်ီကာဝ ၏ မီကိုအိုက ညီအစ္မမ်ားဟာ လွပသပ္ရပ္တဲ့ သက္ဝင္ပန္းခ်ီကားခ်ပ္မ်ားကို တစ္ခ်ပ္ခ်င္းဆီ လွစ္ဟၾကည့္ရႈရသလို ဒါရိုက္တာရဲ့ ထက္ျမက္တဲ့ အႏုပညာစြမ္းရည္ကို ျပသႏိုင္တဲ့ ဇာတ္ကားတစ္ကားပဲျဖစ္ပါသည္ ။ ကိုယ္နဲ႔အတန္ငယ္စိမ္းေသးတဲ့ တိုင္းတစ္ပါး ယဥ္ေက်းမႈကိုလည္း တစ္ေစ့တစ္ေစာင္းသိျမင္ႏိုင္ေစတဲ့ ဇာတ္ကားမ်ိဳးပါ ။
က်ေတာ့္အတြက္ေတာ့ သည္ဇာတ္ကားဟာ အေဆြးကားတစ္ကားလည္းျဖစ္ပါသည္ ။ ဇာတ္ကားအဆံုးပိုင္းမွာ တိုက်ိဳကိုေျပာင္းေရြ႕သြားတဲ့ အစ္မၾကီးက သူတို႔တစ္ေတြ ႏွစ္စဥ္လုပ္ေနက် ခ်ယ္ရီပန္းပြင့္ခ်ိန္မွာ အတူတကြ ၾကည့္ခြင့္ရၾကေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ေျပာသြားခဲ့ပါ၏ ။ ႏွင္းျမဴတဖြဲဖြဲၾကားမွာ တစ္စတစ္စ ေဝးသြားတဲ့ ရတားၾကီးကိုေမွ်ာ္ၾကည့္ရင္း ယခင္တုန္းကလို အတူတကြမရွိႏိုင္ၾကေတာ့တဲ့ ညီအစ္မေလးေယာက္ရဲ့ နိမိတ္ပံု ျပခ်က္ဟာ ဝတၳဳအဆံုးက ခံစားခ်က္ရသကိုေတာ့ တစ္ေသြမတိုင္းပံုေဖာ္ႏိုင္စြမ္း ရွိခဲ့ပါ၏ ။ ယင္းအခ်က္သည္ပင္ က်ေတာ့္အတြက္ ေျပာေလာက္စရာ ဒါရိုက္တာ၏ ပဥၥလက္တစ္ကြက္ပင္ျဖစ္ပါသည္ ။ ဇာတ္ေနာက္ဆံုးခန္းမွာ မဂၤလာေဆာင္ေတာ့မယ့္ ယူကီကိုအတြက္ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ေၾကကြဲငိုေၾကြးေနတဲ့ တီႏိုဆူကီ ရဲ့ နိမိတ္ပံုဟာ သူတစ္ေယာက္ထည္းအတြက္သာမက ၊ ပါရွိသမွ် ဇာတ္ေကာင္အားလံုးတုိ႔အတြက္ ခံစားမႈ နိမိတ္ပံုျဖစ္သည့္အျပင္ ၊ မၾကာမွီျပိဳကြဲသြားေတာ့မယ့္ေခတ္ၾကီးအတြက္ လြမ္းဆြတ္သည့္ ဒါရိုက္တာ၏ ပံုရိပ္လည္းျဖစ္ပါေသးသည္ ။
က်ေတာ္တို႔တစ္ေတြဟာ ရုပ္ရွင္ကားတစ္ကားကို ၾကည့္ရင္ ၾကိဳက္၏ ၊ မၾကိဳက္၏ သာေဝဖန္ႏိုင္ခြင့္ ရွိၾကျပီး ေကာင္း၏ ၊ မေကာင္း၏ တစ္ဖန္ ဝတၳဳကိုမွီ၏ ၊ မမွီ၏ လို႔ အႏုပညာရွင္တစ္ေယာက္ရဲ့ ဖန္တီးမႈကို စြတ္ဖက္ခြင့္မရွိၾကပါဘူး ။ သည္ခံယူခ်က္နဲ႔ပဲ က်ေတာ္အတြက္ေတာ့ သည္ရုပ္ရွင္ဟာ ေတာက္ေျပာင္သည့္ အႏုပညာလက္ရာစစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္အျပင္ ဆြတ္ပ်ံ႕ဖြယ္ အေတြ႔အၾကံဳတစ္ရပ္လည္းျဖစ္ပါ၏ ။ ရုပ္ရွင္တစ္ကား၏ ေခတ္အဆက္ဆက္တည္တံ့ကာ မပ်က္ယြင္းႏိုင္သည့္ စြမ္းအင္အရည္အေသြး တစ္ရပ္ကို သက္ေသထူႏိုင္တဲ့ အႏုပညာဖန္တီးခ်က္ တစ္ရပ္လို႔လဲ ဆိုခ်င္ပါသည္ ။ ။
ေအာင္ျဖိဳး
( ဇြန္ ၂၃ ၊ ၂၀၁၁)
